Διάρκεια: Ιανουάριος 2024 - Δεκέμβριος 2025

Επιστημονικά Υπεύθυνη: Ανθή Ρεβυθιάδου

Συνεργάτες: ΑΠΘ: Πάνος Αργυράκης, Κοσμάς Κοσμίδης Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Κατερίνα Φραντζή, Γιώργος Μαρκόπουλος Bath Spa University: Γεωργία Νιολάκη Birmingham City University: Άρης Τερζόπουλος

Ερευνητές: ΑΠΘ: Βάσω Αποστολούδα (Μεταδιδακτορική Ερευνήτρια), Ειρήνη Αποστολοπούλου (Μεταδιδακτορική Ερευνήτρια), Μαίρη Σουκαλοπούλου (Μεταδιδακτορική Ερευνήτρια), Αναστασία Πασπάλη (Μεταδιδακτορική Ερευνήτρια), Μιχάλης Κανετίδης (Υποψ. Διδάκτορας) Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Γεωργία Καπνουλλά (Υποψ. Διδάκτορας)

Γραμματειακή Υποστήριξη: Ελεάνα Αργυράκη (Μεταπτυχιακή Φοιτήτρια)

Χρηματοδότηση: Το ερευνητικό έργο με τίτλο “Gradience” υλοποιείται στο πλαίσιο της δράσης του ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ. «Χρηματοδότηση της Βασικής Έρευνας (Οριζόντια υποστήριξη όλων των Επιστημών)» του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» με τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης – NextGenerationEU (Αριθμός Έργου ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ.: 15053· Αριθμός Έργου ΕΛΚΕ Α.Π.Θ.: 76809)

Προϋπολογισμός: €263,921.00

Περιγραφή: Η παρούσα έρευνα επιδιώκει να βελτιώσει την κατανόησή μας για το πώς μπορούν να μοντελοποιηθούν υπολογιστικά πτυχές της γραμματικής των ομιλητών, κυρίως εκείνες πουεπηρεάζονται από εξωγραμματικούς παράγοντες. Ειδικότερα στοχεύουμε: (α) Να διερευνηθεί το εάν οι νεαροί ομιλητές (6–12 ετών) και οι ενήλικες ομιλητές (≥18 ετών) λεξικών τονικών συστημάτων (με μη προβλέψιμο τόνο), όπως η Ελληνική, επηρεάζονται εξίσου από τη συχνότητα των λέξεων προκειμένου να κατακτήσουν πλήρως τη γραμματική τονισμού τους. (β) Να κατασκευαστεί ένα πιθανοτικό υπολογιστικό μοντέλο στο πλαίσιο της Διαβαθμισμένης Αρμονικής Γραμματικής/ΔΑΓ των Smolensky & Goldrick (2016), το οποίο ενσωματώνει γραμματικές πληροφορίες και παράλληλα προσομοιώνει τις προτιμήσεις των ομιλητών, όπως αυτές διαμορφώνονται από τις λεξικοστατιστικές συχνότητες, ανάλογα με την ηλικία. (γ) Να ελεγχθεί ο αλγόριθμος ΔΑΓ με μη γραμματικά ενημερωμένους, αφελείς αλγόριθμου (π.χ. Machine Learning Classifier) και να συγκριθούν οι επιδόσεις τους βάσει των τονικών επιλογών που κάνουν νεαροί και ενήλικοι ομιλητές. (δ) Να αναπτυχθεί μια επισημειωμένη για τα μέρη του λόγου έκδοση της βάσης HelexKids (Terzopoulos et al. 2016, HelexKids ), ενός σώματος λέξεων από σχολικά εγχειρίδια, η οποία θα χρησιμοποιηθεί για την εκτίμηση της λεξιλογικής ανάπτυξης των παιδιών, αλλά και μια απλοποιημένη έκδοση αυτού του σώματος για εκπαιδευτικούς, που θα αποτελεί εργαλείο για το σχεδιασμό γλωσσικού υλικού και δραστηριοτήτων για παιδιά με τυπική γλωσσική ανάπτυξη, δυσλεξία κ.ά.

Η προτεινόμενη έρευνα φιλοδοξεί να αναπτύξει για πρώτη φορά ένα πιθανοτικό υπολογιστικό μοντέλο γραμματικής, η απόδοση του οποίου θα δοκιμαστεί με πειραματικά δεδομένα και θα συγκριθεί με γραμματικά αφελείς αλγόριθμους. Επίσης, παρέχει μια ολοκληρωμένη υπολογιστική πρόταση για τη μοντελοποίηση του λεξικού τόνου σε μια μορφή που μπορεί άμεσα να αξιοποιηθεί από άλλους κλάδους της γνωσιακής επιστήμης.

Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το πρόγραμμα μπορείτε να βρείτε εδώ.

Διάρκεια: Νοέμβριος 2023 - Ιούλιος 2024

Επιστημονικά Υπεύθυνη: Δ. Παπαδοπούλου

Βοηθοί: Νίνα Δούκα, Αντώνης Κωνσταντινίδης, Ηλίας Μήττας, Σταύρος Τσακιρίδης

Το ΑΠΘ σε συνεργασία με τη UNICEF και με την υποστήριξη του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων και του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής διοργανώνει εννιάμηνο (Νοέμβριος 2023 - Ιούλιος 2024) μοριοδοτούμενο επιμορφωτικό πρόγραμμα με τίτλο «Εκπαίδευση για την Ένταξη». Το πρόγραμμα απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς που διδάσκουν σε μαθητές/ριες με προσφυγικό/μεταναστευτικό υπόβαθρο και περιλαμβάνει τις θεματικές ενότητες που παρουσιάζονται εδώ.

Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το πρόγραμμα μπορείτε να βρείτε εδώ.

Διάρκεια: Νοέμβριος 2022 - Ιούνιος 2024

Επιστημονικά Υπεύθυνη: Α. Πασπάλη

Εργαστήριο: LingLab, Τομέας Γλωσσολογίας, Τμήμα Φιλολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

Συνεργάτες: Δ. Παπαδοπούλου, Θ. Μαρίνης, Ά. Αλεξιάδου, Σ. Βαρλοκώστα

Η παρούσα έρευνα μελετά τη γλωσσική κατάκτηση και επεξεργασία της (μεσοπαθητικής) φωνής σε Ελληνόφωνα παιδιά με Αναπτυξιακή Γλωσσική Διαταραχή (ΑΓΔ). Η μη-ενεργητική μορφολογία κατακτάται σχετικά αργά (5 έτη) σε παιδιά τυπικής ανάπτυξης. Σε αρκετές γλώσσες τα παιδιά με ΑΓΔ φαίνεται να παρουσιάζουν συστηματικές δυσκολίες στη μη-ενεργητική μορφολογία ακόμα και σε ηλικία 11-13 ετών, που συνοδεύονται από χαμηλότερες επιδόσεις στη γραμματική, το λεξιλόγιο, τη μνήμη εργασίας (αλλά χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα στην μη λεκτική νοημοσύνη). Αυτές οι δυσκολίες επηρεάζουν την επικοινωνία και τις σχολικές επιδόσεις των παιδιών με ΑΓΔ. Παράλληλα, οι γλώσσες που διαθέτουν μεγάλο βαθμό αμφισημίας στη μη-ενεργητική μορφολογία τους φαίνεται να δημιουργούν μεγαλύτερη δυσκολία κατά την κατάκτηση για τα παιδιά με ΑΓΔ. Μια τέτοια γλώσσα είναι και η Ελληνική. Η παρούσα έρευνα εξετάζει την κατανόηση και γλωσσική επεξεργασία της μεσοπαθητικής φωνής και της μη-ενεργητικής μορφολογίας σε παιδιά με ΑΓΔ. Παράλληλα, διερευνά την παραγωγή του φαινομένου με στόχο να εξετάσει αν το συγκεκριμένο φαινόμενο αποτελεί κλινικό δείκτη διάγνωσης της ΑΓΔ στην Ελληνική. Τέλος, η έρευνα έχει ως στόχο να συγκρίνει τις επιδόσεις των παιδιών αυτών με τις επιδόσεις δίγλωσσων παιδιών με την Ελληνική ως μειονοτική γλώσσα (Γλώσσα Πολιτισμικής Κληρονομιάς) προκειμένου να αναδείξει τις διαφορετικές στρατηγικές επεξεργασίας μεταξύ διγλωσσίας και μη τυπικής ανάπτυξης.

Διάρκεια: Ιανουάριος 2020 - Φεβρουάριος 2024

Επιστημονικά Υπεύθυνος: Δημήτρης Κουτσογιάννης

Ερευνητική Ομάδα: Στ. Αντωνοπούλου (μεταδιδακτορική ερευνήτρια), Α. Κωνσταντινίδης (υπ. διδάκτορας), Αν. Ροθώνη (μεταδιδακτορική ερευνήτρια)

Ακαδημαϊκοί Συνεργάτες: Γ. Ανδρουτσόπουλος, Π. Βλαχόπουλος, M. Möllering, Π. Τσοκαλίδου, Β. Λύτρα, Τ. Σπηλιώτη

O Σχεδιασμός της διδασκαλίας της ελληνικής γλώσσας σε παιδιά νεομεταναστών με αφετηρία τις πρακτικές ψηφιακού γραμματισμού τους (Migrant) είναι ένα ερευνητικό έργο τριετούς διάρκειας που εγκρίθηκε από το Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ.) στο πλαίσιο της 1ης προκήρυξης ερευνητικών έργων ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ. για την ενίσχυση των μελών ΔΕΠ και Ερευνητών/τριών και την προμήθεια ερευνητικού εξοπλισμού μεγάλης αξίας και υλοποιείται από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.

Ερευνητικό αντικείμενο: Η έρευνα θα οδηγήσει στη διαμόρφωση συγκεκριμένων προτάσεων για την ελληνόγλωσση εκπαίδευση εκτός Ελλάδας, οι οποίες θα ανταποκρίνονται στις σύγχρονες γλωσσικές ανάγκες των νεαρών νεομεταναστών. Οι ανάγκες αυτές θα εντοπιστούν ύστερα από την εκτενή χαρτογράφηση των πρακτικών γραμματισμού των νέων. Οι προτάσεις θα σχετίζονται με την παραγωγή διδακτικού υλικού για την υποστήριξη εκπαιδευτικών, γονέων και των ίδιων των παιδιών κατά την γλωσσική επαφή τους με την ελληνική γλώσσα.

Για περισσότερες πληροφορίες, επισκεφθείτε τη σελίδα του Migrant.

Διάρκεια: Ιανουάριος - Σεπτέμβριος 2022

Επιστημονικά Υπεύθυνη: Δ. Παπαδοπούλου

Βοηθοί: Νίνα Δούκα, Μαρία Τζίκου, Αντρέας Χαρατζίδης

Το ΑΠΘ σε συνεργασία με τη UNICEF και με την υποστήριξη του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων και του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής διοργανώνει εννιάμηνο (Ιανουάριος-Σεπτέμβριος 2022) μοριοδοτούμενο επιμορφωτικό πρόγραμμα με τίτλο «Εκπαίδευση για την Ένταξη». Το πρόγραμμα απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς που διδάσκουν σε μαθητές/ριες με προσφυγικό/μεταναστευτικό υπόβαθρο και περιλαμβάνει τις θεματικές ενότητες που παρουσιάζονται εδώ.

Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το πρόγραμμα μπορείτε να βρείτε εδώ.

Διάρκεια: Δεκέμβριος 2019-Δεκέμβριος 2022

Επιστημονικά Υπεύθυνος: Α. Τάντος

(Τρέχοντα) Μέλη: Δ. Παπαδοπούλου, Ν. Αμβράζης, Ε. Δρακωνάκη (Υπ. Διδάκτωρ)

Οι Λανθάνουσες Όψεις στην Κατάκτηση της Γ2 (ΛΟΚΓ2) είναι ένα ερευνητικό έργο τριετούς διάρκειας που εγκρίθηκε από το Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ.) στο πλαίσιο της 1ης προκήρυξης ερευνητικών έργων ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ. για την ενίσχυση των μελών ΔΕΠ και Ερευνητών/τριών και την προμήθεια ερευνητικού εξοπλισμού μεγάλης αξίας. Σύμφωνα με την επίσημη ιστοσελίδα του ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ., ο στόχος της πρόσκλησης ήταν διττός: αφενός να υποστηριχθούν τα επιλεγμένα ερευνητικά έργα υψηλής επιστημονικής ποιότητας και αφετέρου να προμηθευθούν οι ερευνητικές ομάδες επιστημονικό εξοπλισμό υψηλής αξίας και στρατηγικής σημασίας.

Η ερευνητική της πρόταση αξιολογήθηκε σε δύο στάδια από 4 αξιολογητές και κατατάχθηκε 7η με βαθμολογία 93/100 ανάμεσα σε 96 ερευνητικές προτάσεις της κατηγορίας Ι του τομέα των Ανθρωπιστικών Σπουδών.

Ρίξτε μια ματιά στην ιστοσελίδα του έργου.

Διάρκεια: 2019-2022

Επ. Υπεύθυνες: Καθ. C. Bongartz (Πανεπιστήμιο της Κολωνίας, Γερμανία) & Καθ. Δ. Παπαδοπούλου (Α.Π.Θ.)

(Τρέχοντα) Μέλη: Μ. Ανδρέου

Ο κύριος στόχος του ερευνητικού προγράμματος είναι να διερευνήσει τις προσεγγίσεις γλωσσικής διδασκαλίας σε πολύγλωσσα περιβάλλοντα στη Γερμανία και την Ελλάδα. Επίσης, με στόχο στην περαιτέρω αξιοποίηση των δεδομένων του προηγούμενου ερευνητικού προγράμματος και τη μεγιστοποίηση της αξίας τους, θα δημιουργηθεί ένα γερμανοελληνικό ανοιχτό σώμα κειμένων. Το σώμα κειμένων θα χρησιμοποιηθεί (α) για ακαδημαϊκούς σκοπούς, δηλαδή για ερευνητές που ενδιαφέρονται για τη μελέτη της δίγλωσσης, ελληνογερμανόφωνης γλωσσικής ανάπτυξης και για τις γλώσσες κληρονομιάς, και (β) για το ευρύ κοινό, δηλαδή για εκπαιδευτικούς/δασκάλους και γονείς, που ενδιαφέρονται για την τυπική δίγλωσση ανάπτυξη και τις γλωσσικές δυσκολίες. Τα αποτελέσματα του προγράμματος αναμένεται να είναι σημαντικά σε διάφορα επίπεδα. Πρώτον, το πρόγραμμα θα δημιουργήσει ένα δίκτυο ανάμεσα στα συμμετέχοντα ιδρύματα ανώτερης εκπαίδευσης και σε διοικητικά σώματα στην Ελλάδα και τη Γερμανία. Θα διευκολύνει, επίσης, τους ερευνητικούς εταίρους να συζητήσουν τις γλωσσικές εμπειρίες στις συμμετέχουσες χώρες και να υποβάλουν προτάσεις στα αντίστοιχα υπουργεία (Παιδείας, Πολιτισμού).

Ρίξτε μια ματιά στην ιστοσελίδα του προγράμματος.

• Η διερεύνηση της γραμματικής και λεξιλογικής γνώσης στη Γ2 παιδιών με προσφυγικό και μεταναστευτικό υπόβαθρο, μέσω της χρήσης σταθμισμένων τεστ
• Η εφαρμογή μιας σειράς διδακτικών τεχνικών με τη χρήση υπόρρητων (π.χ. Διδασκαλία μέσω Επεξεργασίας) και ρητών παιδαγωγικών δραστηριοτήτων, με στόχο τη βελτίωση και την επιτάχυνση της γραμματικής και λεξιλογικής επίδοσης των δίγλωσσων παιδιών στη Γ2
• Η πραγματοποίηση δοκιμασιών πριν και μετά της διδακτικές παρεμβάσεις, με σκοπό την εξέταση της επίδοσης των παιδιών σε μια σειρά γλωσσικών φαινομένων, της το λεξιλόγιο, οι προσδιοριστές, η συμφωνία, ο χρόνος και η όψη. Απώτερος στόχος η αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των διδακτικών τεχνικών σε διαφορετικές χρονικές περιόδους
• Η διερεύνηση των διδακτικών τεχνικών που είναι οι καταλληλότερες για παιδιά με προσφυγικό και μεταναστευτικό υπόβαθρο, αλλά και οι πιο αποτελεσματικές για το υπό εξέταση γλωσσικό φαινόμενο
• Η διερεύνηση της επίδρασης παραγόντων της ο (δι)γραμματισμός και οι γνωστικές ικανότητες στην αποτελεσματικότητα των διδακτικών τεχνικών.

Μπορείτε να βρείτε πληροφορίες για τη διδασκαλία σε δίγλωσσα παιδιά εδώ.

Επιμορφωτικά σεμινάρια για εκπαιδευτικούς που εμπλέκονται στην εκπαίδευση παιδιών με προσφυγικό και μεταναστευτικό υπόβαθρο

Ημερομηνίες: Ιανουάριος 2020-Μάρτιος 2020

Διήμερο επιμορφωτικό εργαστήριο με θέμα «Ζητήματα στην εκπαίδευση παιδιών προσφύγων και μεταναστών»

Ημερομηνίες: 30 Νοεμβρίου 2019 και 1 Δεκεμβρίου 2019

Πρόγραμμα

Υλικό